ಚಿತ್ಪಾವನಿ ಭಾಷೆ... ಚಿದಂಬರ ಕಾಕತ್ಕರ್ ಅವರ ಲೇಖನ

ಚಿತ್ಪಾವನಿಯನ್ನು ಅನುನಾಸಿಕ  ಮತ್ತು ವಿಶಿಷ್ಟ ಉಚ್ಚಾರಗಳ ಸಹಿತ ಬರೆಯಲು ಆಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ನಾನು ಬರೆದುದನ್ನು ಓದಿ. ಯಾವುದನ್ನು ಹೇಗೆ ಬರೆಯಬೇಕು, ಹೇಗೆ ಬರೆದುದನ್ನು ಹೇಗೆ ಓದಬೇಕು ಎಂದು ಅದರಲ್ಲೇ ಇದೆ. 

*******

ಮಾಗ್ಗಾಂಠಿಂ ದಕ್ಷಿಣಕನ್ನಡಾಂತ್ಲಿಂ ಚಿತ್ಪಾವನಂ ಸೋಹೆರೆ ದಾಹೆರೆಂಸಮ ಪತ್ರ ವ್ಯವಹಾರು, ದಿನಚರಿ ಲ್ಯಹವ್ವೆಚಿ, ಲೆಕ್ಖಪತ್ರಂ ಠೆವ್ವೆಚಿಂ, ಹೆಂ ಆವ್ಘಂ ಕಾನ್ನಡ್ಯಾ ಭಾಸ್ಸಾಂತು ಕರೀತ ಆಯ್ಲಿಂಥ್ಸತಿ. ಹೀಂ ಕಾಮ್ಮಂ ಕನ್ನಡ ನಾಹಿಂತೆ ದೇವನಾಗರಿ ಲಿಪಿಂತು ಆಮ್ಚಾ ಭಾಸ್ಸಾ ಕರ್ತಿಂತೆ ಆಮ್ಧಾ ಮಸ್ತ ಜ್ಸುನ್ನೆ ಶಬ್ದ ಅನಿಕ ತೆಂತ್ಸೊ ಉಚ್ಚಾರು ಲಿಖಿತ ರೂಪಾಂತು ಲಭ್ಯ ಹಂತೊ.

ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಭಾಸ್ಸಾಲಾ ಸ್ವಂತ ಲಿಪಿ ನಾಹಿಂ ಮ್ಹಣಿ ಥೊಡ್ಸೆಂತ್ಸೆ ಮನಾಂತು ಹೀನ ಭಾವನಾ ಥ್ಸೆ. ಪಣ ಹೇಲಾ ಅರ್ಥು ನಾಹಿಂ.  ಸ್ವಂತ ಲಿಪಿ ನತ್ಲೆಲ್ಯೊ ವೆಗ್ಗಳ್ಯೊ ನಾವಾಂಜೀಸ ಭಾಸ್ಸೊ ಮಸ್ತ ಥ್ಸತಿ.  ಇಂಗ್ಲೀಷ ಲ್ಯಹವ್ವೆತ್ಸಂ ರೋಮನ್ ಲಿಪ್ಯಾಂತು, ಹಿಂದಿ ದೇವನಾಗರೀಂತು. ಸ್ವಂತ ಲಿಪಿ ಥ್ಸವೆತ್ಸೆಲಾನಿ ಭಾಸ್ಸಾಚ್ಯಾ  ಸಮೃದ್ಧಿಲಾ ಸಂಬಂಧು ನಾಹಿಂ.  

ಕಾಲಾಂತರಾಂತು ಅಪರೂಪಾಲಾ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಚಿಂ ಚಿತ್ಪಾವನೀ ಪುಸ್ತಕಂ ಆಯ್ಲೀಂ ಥ್ಸತೀರ ತರೀ  ಅಂತರ್ಜಾಲ ಕ್ರಾಂತಿ ಹವ್ನಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಂ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಜ್ಸಾಲೆ ಉಪ್ರಾಂತ ಮಸ್ತ ಜನಾಂಧಾ  ಚಿತ್ಪಾವನೀಂತು ಲ್ಯಹವ್ವೆಚಿ ಹುಕ್ಕಿ ಆಯ್ಲೆಲಿ.  ಎಷ್ಯಾ  ಅಧೀಕ್ಶಿಂ ಕನ್ನಡ ನಾಹಿಂತೆ  ದೇವನಾಗರೀ ಲಿಪಿಂತು ಚಿತ್ಪಾವನೀ ಲ್ಯಹಂಥ್ಸತಿ.  ಥೊಡ್ಶಿಂ ಚಿಂಗ್ಲಿಷ್, ಮ್ಹಳೆ ರೋಮನ್ ಲಿಪಿಂತು ಚಿತ್ಪಾವನೀ ಲ್ಯಹಂತೆಲಿಂಯಿ ಥ್ಸತಿ. ಪಣ  ಹೇಂ ಚಿಂಗ್ಲಿಷ್ ಜ್ಸಾಲೇ ಇತ್ಲಂ ಉಣ ಕರವ್ಹಂ ಮ್ಹಣಿ ಮಾಜ್ಝಿ ವಿನಂತಿ.  ಮೆಂ ಅಧೀಕ್ಸಂ  ಕನ್ನಡ ಅನಿಕ ದೇವನಾಗರಿ ದೊನ್ಹಿಯಿ ಲಿಪಿಂತ್ಲ್ಯಂ ಲ್ಯಹವ್ವೆತ್ಸಂ.

*ವಿಶಿಷ್ಟ ಉಚ್ಚಾರಾಚಿಂ ವ್ಯಂಜನಂ*

ಚಿತ್ಪಾವನೀ ಭಾಸ್ಸಾತ್ಸೆ ಸ್ವರ ನಿ ವ್ಯಂಜನಂ  ಆವ್ಘ್ಯಾ ಪ್ರಮುಖ ಭಾರತೀಯ ಭಾಸ್ಸಾಂಚ್ಯಾ ವಾರೀಂಚಿ  ತರೀ  ಚವರ್ಗ ವ್ಯಂಜನಾಂಧಾ ವಿಶಿಷ್ಟ ಉಚ್ಚಾರು ಥ್ಸೇ. ಹೋ ವಿಶಿಷ್ಟ ಉಚ್ಚಾರು ಅಕ್ಷರ ರೂಪಾಂತು ಕಸೊ ದಾಕ್ಖೆವ್ವವ್ಹೊ ಮ್ಹಣವೆತ್ಸೆಲಾ ಪೂರ್ವ ನಿದರ್ಶನ ನತ್ಲೆಲೆವೆಲ್ಯಂ ಎಷ್ಯಾ ಹೀಂ ಅಕ್ಷರಂ  ಎಕ್ಕಕ್ಲಿಂ ಎಕ್ಕಕಿ ರೀತಿ  ಲ್ಯಹಂಥ್ಸತಿ.

*ವರ್ಗೀಯ ವ್ಯಂಜನಾಂತ್ಸಂ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವರ್ಗೀಕರಣ*

ಕಚಟತಪ ಅಕ್ಷರಾಂಠಿಂ ಆರಂಭು ಹಂತೆಲಿಂ ವರ್ಗೀಯ ವ್ಯಂಜನಂ. ಹೀಂ ತೊಂಡಾಂಠಿಂ  ಉತ್ಪನ್ನ ಹೈವೆತ್ಸೆ ಸ್ಥಾನಾ ಪ್ರಕಾರ ತೆಂತ್ಸೆ ವಿಭಾಗ ಕರಲೆಥ್ಸತಿ.   

*ಕಂಠ್ಯ*

ಪಡಜಿಬ್ಭಾತ್ಸೆ ಸಹಾಯಾನ ಗಳೆಂಠಿಂ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೈವೆಚಿಂ ಕವರ್ಗ ವ್ಯಂಜನಂ ಕ, ಖ, ಗ, ಘ, ಙ .

ಅ, ಆ, ಇ, ಈ ಇತ್ಯಾದಿ ಸ್ವರಯಿ ಗಳೆಂಠೀಂಚಿ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೈವೆತ್ಸೆ. ಪಣ ಹೇಂತು ಪಡಜಿಬ್ಭಾಲಾ ಕಾಮ ನಾಹಿಂ.

*ತಾಲವ್ಯ*

ಟಾಟ್ಟಾರೆತ್ಸೆ ಮೃದು ಭಾಗಾಲಾ ಜೀಬ್ಭಾತ್ಸೊ ಮಧ್ಯಭಾಗು ಲಾಗ್ಗೊನಿ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೈವೆಚಿಂ ಚವರ್ಗ ವ್ಯಂಜನಂ ಚ, ಛ, ಜ, ಝ, ಞ.

*ಮೂರ್ಧನ್ಯ*

ಟಾಟ್ಟಾರೆತ್ಸೆ ಘಟ್ಟಿ ಭಾಗಾಲಾ ಜೀಬ್ಭಾಚಿ ತೂರಿ ಲಾಗ್ಗೊನಿ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೈವೆಚಿಂ ಟವರ್ಗ ವ್ಯಂಜನಂ ಟ, ಠ, ಡ, ಢ ಣ.

*ದಂತ್ಯ*

ದಾಂತಾಂತ್ಸೆ ಆಂತ್ಲಾ ಭಾಗಾಲಾ ಜೀಬ್ಭಾಚಿ ತೂರಿ ಲಾಗ್ಗೊನಿ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೈವೆಚಿಂ ತವರ್ಗ ವ್ಯಂಜನಂ ತ, ಥ, ದ, ಧ, ನ.

*ಓಷ್ಠ್ಯ*

ಜಿಬ್ಭಾತ್ಸಂ ಅಗತ್ಯ ನಥ್ಸಂತಾಂ ಒಟ್ಠಾಂತ್ಸೆ ಸಹಾಯಾನ  ಉತ್ಪನ್ನ ಹೈವೆಚಿಂ ಪವರ್ಗ ವ್ಯಂಜನಂ ಪ, ಫ, ಬ, ಭ, ಮ.

ಯ, ರ, ಲ, ವ  ಇತ್ಯಾದಿ   ಅವರ್ಗೀಯ ವ್ಯಂಜನಂ ವಿವಿಧ ವರ್ಗಾಂತ್ಲ್ಯಂ ವಾಂಟ್ಳಿಂಥ್ಸತಿ. ತೋ ವಿವೋರು ಎಠಾ ಅಗತ್ಯ ನಾಹಿಂ.

ಎಷ್ಯಾ ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಭಾಸ್ಸಾಚಿಂ, ವಿಶಿಷ್ಟ ಉಚ್ಚಾರಾಚಿಂ  ವ್ಯಂಜನಂ ಕೋಣ್ತೆ ಸ್ಥಾನಾಂಠಿಂ ಉತ್ಪನ್ನ ಹಥ್ಸತಿ ಮ್ಹಣಿ ಪ್ರಶ್ನೊ ಯೇಥ್ಸೆ. ಆಮ್ಹಿ ಸ್ವತಃ  ತೆಂತ್ಸೊ ಉಚ್ಚಾರು ಕರ್ನಿ ಪಳಾಯ್ಲೊತೆ ತೆಢ್ಲಾ  ಜೀಭ ಪನ್ಹಳ್ಯಾತ್ಸೆ ಆಕಾರಾಂತು ಮಡ್ಪೊನಿ  ಟವರ್ಗು ಉತ್ಪನ್ನ ಹೈವೆತ್ಸೆ ಟಾಟ್ಟಾರೆತ್ಸೊ ಕಠಿಣ ಭಾಗು, ಮಗ  ತವರ್ಗು ಉತ್ಪನ್ನ ಹೈವೆತ್ಸೆ ದಾಂತಾಂತ್ಸೆ ಅಂತುಲಾ  ಭಾಗಾ ಮಧ್ಯಂ  ಟಾಟ್ಟಾರೆಲಾ ಲಾಗ್ಗವೆಚಿ ಕಳಥ್ಸೆ.  ಜೀಭ ಪನ್ಹಳ್ಯಾತ್ಸೆ ಆಕಾರಾಂತು ಮಡ್ಪವೆತ್ಸೆ ವರ್ಠಿಂ ಉಚ್ಚಾರಾಂತು ಥೋಡೊ ಸಕಾರುಯಿ ಮಿಶ್ರ ಹಥ್ಸೆ.

ಹೇ ವಿಶಿಷ್ಟ ಉಚ್ಚಾರಾತ್ಸೆ  ಅಕ್ಷರಾಂತ್ಸಂ ಉಗಮ ಸ್ಥಾನ ಕಂಠ್ಯ, ತಾಲವ್ಯ, ಮೂರ್ಧನ್ಯ, ದಂತ್ಯ, ಓಷ್ಠ್ಯ ಹೆಂ ಪೈಕಿಂ ಕೋಣ್ತಂಯಿ ನೋಹೆಸ್ಸಲೆಲೆ ವೆಲ್ಯಂ  ಹೋ ಏಕು ವೆಗ್ಗಳೋಚಿ ತ್ಸವರ್ಗು ಮ್ಹಣಿ ಮಾನ್ನೋನಿ ಹೀಂ ಅಕ್ಷರಂ ತ್ಸ, ಥ್ಸ, ಜ್ಸ, ಝ್ಸ ಮ್ಹಣಿ ಆಮ್ಧಾಂ ಆಯ್ಕೊಂ ಯೇಸ್ಸಾರ್ಖಿಂ (as heard) ಲ್ಯಹವ್ವವ್ಹಿಂ ಮ್ಹಣಿ ಮಾಜ್ಝ್ಸೊ ಅಭಿಪ್ರಾಯಿ.  ಮಾಜ್ಝ್ಸೆ ಆವ್ಘೆ ಲೇಖನಾಂತ್ಲ್ಯಂ ಮೆಂ ಅಸಂಚಿ ಲ್ಯಹವ್ವೆತ್ಸಂ. ಹೆಂ ಪೈಕಿಂ  ತ್ಸ ಅನಿಕ ಥ್ಸ ಉಚ್ಚಾರಾತ್ಸೆ ಶಬ್ದ  ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಭಾಸ್ಸಾತ್ಸೆ ಪ್ರತೀ ವಾಕ್ಯಾಂತು ಮ್ಹಣಸ್ಸೆ ಯೇಥ್ಸತಿ.

ಉತ್ಸವ, ವಾತ್ಸಲ್ಯ ಇತ್ಯಾದಿ ಇತರ ಭಾಸ್ಸಾಂತ್ಸೆ ಶಬ್ದಾಂತ್ಲ್ಯಂ  ತ್ಸ ಮ್ಹಣವೆತ್ಸೆಂತುಚಿ  ಮಹಾಪ್ರಾಣು ಥ್ಸೆ ಮ್ಹಣಿ ಮಾನ್ನೊನಿ  ಯೇತ್ಸೆ, ಜ್ಸಾತ್ಸೆ ಮ್ಹಣಿ ಲ್ಯಹಂತೆಲಿಂ ಥ್ಸತಿ.  ಹೆಂತ್ಲ್ಯಂ ಮಹಾಪ್ರಾಣು ಥ್ಸವೆತ್ಸೊ ಹಯಿ ತರಿ ತೋ ಏಕು ಅಪವಾದು ಮ್ಹಣಿ ಮನಾಂತು ಕರುಯಾಂ. ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಭಾಸ್ಸಾಂತು ಉತ್ಥ್ಸವ, ವಾತ್ಥ್ಸಲ್ಯ ಮ್ಹಣಿ ಲ್ಯಹೊಂಯಾಂ.  ನಾಹಿಂತೆ ತ್ಸೇಡಿ ಪಾಪ್ಪಡ ತ್ಸೆಪ್ಪಿಥ್ಸೆ ಮ್ಹಣಿ ಕಸಂ ಲ್ಹಹವ್ವೆತ್ಸಂ?  ಮರಾಠಿ ಸಾರ್ಖಂ ಅಕ್ಷರಾ  ಬೂಡಾ ಫುಲ್ಲಿ ಠೇವ್ನಿ ಸಕಾರು ಉತ್ಪನ್ನ ಕರವ್ಹೋ ಮ್ಹಣಿ ಮ್ಹಣವೆತ್ಸೊ ವಾದು ಥ್ಸೆ.  ಪಣ ಎಷ್ಯಾ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಹವ್ನಿ ಲಭ್ಯ ಥ್ಸವೆತ್ಸೆ ಬಹುತೇಕ unicode multi language ಕೀಬೋರ್ಡಾಂತ್ಲ್ಯಂ ಕನ್ನಡಾಲಾ ಹೆಂ ಸೌಲಭ್ಯ ನಾಹಿಂ. ಬಾರಸ್ಕಾಡ್ಯಾಂತು ಥವೆತ್ಸೆ ಅಕ್ಷರಾಯೀಂಚಿ ಸೊಹೋಪಾಯಾ ಹೇ ಉಚ್ಚಾರ ಲ್ಯಹವ್ವೆ ಹಂತಾಂ ಅತಿರಿಕ್ತ ಸಂಜ್ಞಾಂತ್ಸಂ ಅಗತ್ಯ ನಾಹಿಂ ಮ್ಹಣಿ  ಮೆಂ ಮ್ಹಣವೆತ್ಸಂ.  

ಚವರ್ಗ ವ್ಯಂಜನಾಂಧಾ ಕೇಢ್ಲಾಯಿ ವಿಶಿಷ್ಟ ಉಚ್ಚಾರುಚಿ ಮ್ಹಣಿ ನಾಹಿಂ.

ಉದಾ:-

ಚೀರಣಿ ಮ್ಹಣಿ ಮ್ಹಣ್ಥ್ಸೊಂ ವಿನಃ ತ್ಸೀರಣಿ ನೋಹೆಂ.

ಛಿಂಪುಟ ಮ್ಹಣಿ ಮ್ಹಣ್ಥ್ಸೊಂ ವಿನಃ ಥ್ಸಿಂಪುಟ ನೋಹೆಂ.

ಅನ್ಯ ಭಾಷಾ ಪದಾಂಧಾಯಿ ವಿನಾಯ್ತಿ ಥ್ಸೆ.

ಜೀಭ, ಜಾಮೀನ,  ಚರಕ, ಚರಂಡಿ, ಚಾ, ಚಕ್ಕುಲಿ, ಛಾವಣಿ, ಝಿಲ್ಬ್ಯೊ ಇತ್ಯಾದಿ.

*ಅನುನಾಸಿಕಾಲಾ ಅನುಸ್ವಾರಾತ್ಸೊ ಪ್ರಯೋಗು*

ಚಿತ್ಪಾವನೀಂತು ಅನುನಾಸಿಕಯುಕ್ತ ಉಚ್ಚಾರಾಚಿಂ ಅಕ್ಷರಂ ಮಸ್ತ ಥ್ಸತಿ.  ಕಿತಂ, ಬರಂ, ಆಯ್ಲೊಂ, ಗೆಲ್ಲೊಂ ಇತ್ಯಾದಿ. ಚಿತ್ಪಾವನೀಲಾ ಕಿತಂ  ಬರಂ ಭಾಸ ಮ್ಹಣಿ ಏಕ ಆಡ್ಡನಾವಯಿ ಥ್ಸೆ.  ಅಸಲೆ ಅಕ್ಷರಾಂಧಾ ಅನುಸ್ವಾರಾತ್ಸೊ ಉಪಯೋಗು ಕೆಲ್ಲೊತೆ ಕಿತಮ್, ಬರಮ್, ಆಯ್ಲೊಮ್ ಮ್ಹಣಿ ಹನ್ನಾಹಿಕಾ ಮ್ಹಣಿ ಥೊಡ್ಸೆಯಿಂ ಮ್ಹಣವೆತ್ಸಂ ಥ್ಸೆ. 

ಅನುಸ್ವಾರಾಲಾ ಕೇಢ್ಲಾಯಿ ಮ್ ಮ್ಹಣಿಚಿ ಉಚ್ಚಾರು ನೋಹೆಂ. ವ್ಯಂಜನಾಂತ್ಸೆ ಕೋಣ್ತೆ ವರ್ಗಾತ್ಸೆ ಅಕ್ಷರಾ ಪಕ್ಷಾಂ ಆದ್ದಿ ಅನುಸ್ವಾರು ಯೇಥ್ಸೆ, ತೇ ಪ್ರಕಾರ ಉಚ್ಚಾರು ಥ್ಸವೆತ್ಸೊ.

ಕ ವರ್ಗಾಲಾ ಙ,

ಚ ವರ್ಗಾಲಾ ಞ,

ಟ ವರ್ಗಾಲಾ ಣ,

ತ ವರ್ಗಾಲಾ ನ,

ಪ ವರ್ಗಾಲಾ ಮ.

ಹೇ ಪ್ರಕಾರ

ಕವರ್ಗ - ಆಙ್ಕುಡಿ - ಆಂಕುಡಿ ಮ್ಹಣಿ ಲ್ಯಹಿತ್ಲಂತೆ  ಉಚ್ಚಾರು ಆಙ್‌ಕುಡಿ ಹಥ್ಸೆ, ಆಮ್‌ಕುಡಿ ನೋಹೆಂ.

ಚವರ್ಗ - ಕುಞ್ಚಿ - ಕುಂಚಿ - ಉಚ್ಚಾರು ಕುಞ್‌ಚಿ - ಕುಮ್‌ಚಿ ನೋಹೆಂ.

ಟವರ್ಗ - ಮಾಣ್ಡೋವು - ಮಾಂಡೋವು - ಉಚ್ಚಾರು  ಮಾಣ್‌ಡೋವು - ಮಾಮ್‌ಡೋವು ನೋಹೆಂ.

ತವರ್ಗ - ಸಾನ್ದಣ - ಸಾಂದಣ - ಉಚ್ಚಾರು  ಸಾನ್‌ದಣ - ಸಾಮ್‌ದಣ ನೋಹೆಂ.

ಪವರ್ಗ - ಆಮ್ಬಟ -  ಆಂಬಟ - ಎಠಾ ವರ್ಗಾತ್ಸಂ ಆಖೇರ್ಯಾಸ್ತ್ಸಂ  ಅಕ್ಷರ ಮ ಜ್ಸಾಲೆಲೆ ವರ್ಠಿಂ ವ್ಯತ್ಯಾಸು ನಾಹಿಂ.

ಶಾಸ್ತ್ರ ಪ್ರಕಾರ ವ್ಯಂಜನ ವರ್ಗಾ ಪ್ರಕಾರಚಿ ಅನುನಾಸಿಕ ಲ್ಯಹವ್ವವ್ಹಂ.  ಪಣ ಎವ್ಠಿಂ ಕನ್ನಡಾಂತು ದೆಕ್ಖಿಲ  ಆವ್ಘೆಲಾ ಅನುಸ್ವಾರಾತ್ಸೊ ಪ್ರಯೋಗು ಕರ್ನಿ ತೇ ತೇ ವ್ಯಂಜನವರ್ಗಾ ಪ್ರಕಾರ ಉಚ್ಚಾರು ಕರವೆಚಿ ಪದ್ಧತಿ ಥ್ಸೆ. ಸಂಸ್ಕೃತಾಂತು ಎಷ್ಯಾಯಿ ಆದ್ದಿಲಿ ಪದ್ಧತಿ ಉರ್ಲಿಥ್ಸೆ.

ಹೇ ವರ್ಠಿಂ ಚಿತ್ಪಾವನಿ ಭಾಸ್ಸಾತ್ಸೆ ಅನುನಾಸಿಕಯುಕ್ತ ಶಬ್ಧಾಂಧಾ  ಅನುಸ್ವಾರಾತ್ಸೊ ಉಪಯೋಗು ಕರುಂಯೇರ. ಶಬ್ದಾತ್ಸೆ ಆಖೇರ್ಯಾಸ್ತ್ಸೆ ಅಕ್ಷರಾಲಾ ಅನುಸ್ವಾರು ಆಯ್ಲೊತೆ ಉಚ್ಚಾರು ಮ್ ನೋಹೆಂ, ತಂ ಅನುನಾಸಿಕ ಮ್ಹಣಿ ಸೊಹೋಪಾಯಾ ಕಳಥ್ಸೆ. ಏಕ್ವೇಳು ಆಖೇರ್ಯಾಲಾ ಮ್ ಉಚ್ಚಾರು ಥ್ಸಲೆಲೊ ಅಪರೂಪಾತ್ಸೊ ಶಬ್ದು ಲ್ಯಹವ್ವೆ ಥ್ಸಲೊತೆ ತೇಲಾ ಅನುಸ್ವಾರಾ ಬದ್ಲಾ ಮುದ್ದಾಂ ಮ್ ಮ್ಹಣಿ ಲ್ಯಹೊಂ ಯೇರ.

ಉದಾ : ಮುಸಲ್ಮಾನಾಯಿಂ ಮೊಹರಮ್ ಆಚರಣಾ ಕೆಲ್ಲಿಂ. ಸಂಗಮ್ ಸಿನೆಮಾಂತು ಮಸ್ತ ಅವ್ವಲಂ ಪದ್ಯಂ ಥ್ಸಲಿಂ. ಅಸಲೆ ವಾಕ್ಯಾಂತ್ಲ್ಯಂ ಕೇಂ ಮ್  ಉಚ್ಚಾರು, ಕೇಂ ವ್ಯಂಜನವರ್ಗ ಪ್ರಕಾರ ಉಚ್ಚಾರು, ಕೇಂ ಅನುನಾಸಿಕ ಮ್ಹಣಿ ಪ್ರಶ್ನೊ ಉಟ್ಠಿನಾಯಿಂ.  

*ಅಕಾರಾಂತ  ಅಕ್ಷರಾಂತ್ಸೊ ದೀರ್ಘ ಉಚ್ಚಾರು*

ಚಿತ್ಪಾವನೀಂತು ಹ್ರಸ್ವ ಅಕ್ಷರಂ ಒಡ್ಢೋನಿ ದೀರ್ಘ ಹೈವೆತ್ಸೆ ಶಬ್ದ ಮಸ್ತ ಥ್ಸತಿ. ಅಧೀಕಸಂ ಆಖೇರ್ಯಾಸ್ತ್ಸೆ ಪಕ್ಷಾಂ ಆದ್ದಿಲ ಹ್ರಸ್ವ ಅಕ್ಷರ ದೀರ್ಘ ಹೈವೆತ್ಸಂ.

ಉದಾ:

ಅsಳುಂ, ಬsರಂ,  ಶsಳ, ಖsರ, ಘsರ, ಗವsತ, ರಗsತ, ಸಖsಲ, ಮಳsಭ ಇತ್ಯಾದಿ.

ತೀನ್ಹಿ ಅಕ್ಷರಾಂತ್ಸೆ ಶಬ್ದಾಂಠಿಂ ಏಕ ಅಕ್ಷರ ಕಾಢ್ಲಂತೆ ಉರ್ಲೆಲೆಂಠಿಂ ಏಕ ಹ್ರಸ್ವ  ಥ್ಸಲೆಲಂ ದೀರ್ಘ ಹೈವೆತ್ಸಯಿಂ ಥ್ಸೆ.

ಉದಾ: 

ರೋವಳಿ ಶಬ್ದಾಂಠಿಂ ರೋ ಕಾಢ್ಲಂತೆ ಉರ್ಲೆಲಂ ವಳಿ ವsಳಿ ಹಥ್ಸೆ. ಪಡಳಿ ಶಬ್ದಾಂಠಿಂ ಡ ಕಾಢ್ಲಂತೆ ಉರ್ಲೆಲಂ ಪಳಿ ಪsಳಿ ಹಥ್ಸೆ. ಎಠಾ ವ್ಯತ್ಯಾಸು ಕಳವೆ ಸಾಟ್ಠಿಂ ದೀರ್ಘ ಉಚ್ಚಾರಾತ್ಸೆ ಅಕ್ಷರಾಂಧಾ ಪ್ಲುತ (s - ಇಂಗ್ಲೀಷ  ಲಾನ್ಹ ಯಸ್ ) ಸಂಜ್ಞಾ ಘಾಲ್ಲಿಥ್ಸೆ.  ಪಣ ಲ್ಯಹಂತಾಂ ಕೇಢ್ಲಾಯಿ ಹೀ ಸಂಜ್ಞಾ ಘಾಲ್ಲವಿ ಮ್ಹಣಿ ನಾಹಿಂ. ಅಸಲಿಂ ಅಕ್ಷರಂ ಮಸ್ತಚಿ ಥ್ಸವೆತ್ಸೆ ವೆಲ್ಯಂ ಪ್ಲುತ ಸಂಜ್ಞಾ ಘಾಲ್ಲೀತ ಗೆಲ್ಲಂತೆ ಲಿಪಿಚಿ ಸುರೇಖಾಯೀಚಿ ಜ್ಸಾಯಿರ. ವಾಚ್ಚಿತೆಲೆಯಿಂ ನಿ ಬೊಲ್ಲತೆಲೆಯಿಂ  ಅನುಭವಾನ ಕೇಂ  ದೀರ್ಘ ಉಚ್ಚಾರು ಹವೊ, ಕೇಂ ನಾಕಾಂ ಮ್ಹಣಿ ನಿರ್ಧಾರು ಕರವ್ಹೊ. 

ಎಕಾರ್ದಾ ಶಬ್ದಾತ್ಲಂ ಏಕ ಅಕ್ಷರ ದೀರ್ಘ ಥ್ಸಲಂತೆ ಏಕು ಅರ್ಥು, ಹ್ರಸ್ವ ಥ್ಸಲಂತೆ ಅನ್ಕ್ಯೇಕು ಅರ್ಥು ಹೈವೆತ್ಸೋಯಿ ಥ್ಸೆ.

ಉದಾ: ಕಳಿ, ಕsಳಿ. ಅಸಲ್ಯಾ ವೇಳಾ ಪ್ಲುತ ಸಂಜ್ಞಾ ಹವಿ ಲಾಗ್ಗೇರ. ನಾಹಿಂತೆ ಅರ್ಥಾತ್ಸೊ ಅನರ್ಥು ಹೈರ!

*ಆಕಾರಾಂತ ಅಕ್ಷರಾಂತ್ಸೊ ಹ್ರಸ್ವ ಉಚ್ಚಾರು*

ಹೇಲಾ ವಿರುದ್ಧ ಹವ್ನಿ ದೀರ್ಘ ಅಕ್ಷರಾಂಧಾ ಹ್ರಸ್ವ ಉಚ್ಚಾರು ಯೇವೆಚ್ಯೊ ಉದಾಹರಣಾಯಿ ಥ್ಸತಿ.

ಆಜ್ಜೋಳ, ಆಪ್ಪದಾ, ಆಯ್ಯೆ, ದಾದ್ದಾ ಸಾರ್ಖೆ ಶಬ್ದಾಂತ್ಲ್ಯಂ ದೋನ್ಹಿ ಮಾತ್ರಾ ಕಾಳಾತ್ಸೆ ಆ ಅಕ್ಷರಾತ್ಸೊ ಉಚ್ಚಾರು ಹ್ರಸ್ವ ಹವ್ನಿ ಎಕ್ಕಿ ಮಾತ್ರಾ ಕಾಳಾತ್ಸೊ ಹಥ್ಸೆ.

ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ವ್ಯತ್ಯಾಸು

ಪ್ರದೇಶಾಂಠಿಂ ಪ್ರದೇಶಾಲಾ ಉಚ್ಚಾರಾಂತು ವ್ಯತ್ಯಾಸು ಹೈವೆತ್ಸೊ ಥ್ಸೆ. ಕನ್ನಡ ಭಾಸ್ಸಾಂತು ಹೋಗುತ್ತದೆ ಮ್ಹಣವೆತ್ಸೆಲಾ ಹೋಗುತ್ತೆ, ಹೋಗತ್ತೆ, ಹೋಗ್ತೈತೆ, ಹೋಗ್ತೈತಿ, ಹೋಗ್ತದ ಇತ್ಯಾದಿ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ರೂಪಂ ಥ್ಸಸ್ಸಾರ್ಖಿಂ ಕೆಲವು ವಾಣ್ಳ್ಯಂ ಹಥ್ಸೆ ಮ್ಹಣವೆತ್ಸೆಲಾ ಹಂಥ್ಸೆ, ಗೆಲ್ಲೊಥ್ಸಲೊ ಮ್ಹಣವೆತ್ಸೆಲಾ ಗೆಲ್ಲೊಹಲೊ ಮ್ಹಣಿ ಮ್ಹಣವೆತ್ಸಯಿಂ ಥ್ಸೆ.   ಮೆಂ ಗೆಲ್ಲಸಲ ಮ್ಹಣ್ತೆಲೆಂಚಿ ಸಂಖ್ಯಾಯಿ ಮಸ್ತ ಥ್ಸೆ. ಪಣ ಲಿಖಿತ ರೂಪಾಂತು ಶಿಷ್ಟ ಪ್ರಯೋಗು ಕೆಲ್ಲೊತೆ ಅವ್ವಲ.

ಶಿಷ್ಟ ಚಿತ್ಪಾವನೀ ಬೊಲ್ಲೊಯಾಂ, ಶಿಷ್ಟ ಚಿತ್ಪಾವನೀ ಲ್ಯಹೊಯಾಂ.  

*- ಚಿದಂಬರ ಕಾಕತ್ಕರ್*